شامِ آخر (به ایتالیایی: Il Cenacolo or L’Ultima Cena) یکی از دیوارنگاره‌های لئوناردو داوینچی ایتالیایی است. این اثر هنری نشانگر صحنه‌هایی از شام آخر روزهای پایانی عمر مسیح است آنطور که انجیل به آن اشاره کرده‌است. این نقاشی بر پایهٔ کتاب یوحنا، باب ۱۳ آیهٔ ۲۱ است آنجا که مسیح می‌گوید که یکی از ۱۲ حواری اش به وی خیانت خواهد کرد. این نقاشی یکی از مشهورترین و باارزش‌ترین نقاشی‌های جهان است، که بر خلاف بسیاری از نقاشی‌هایی از این دست قابل مالکیت شخصی نیست چرا که به آسانی نمی‌توان آنرا جابجا کرد.
این نقاشی سراسر یک دیوار تالار مستطیل شکلی را می‌پوشاند که سالن غذاخوری صومعه سانتا ماریا دله گراتسیه در شهر میلان بوده است.
شخصیت‌های تابلو
از راست به چپ – شمعون قانوی – تادئوس – متی – فیلیپ – یعقوب پسر زبدی – توما – عیسی – سنت جان – یهودا اسخریوطی (لباس آبی و سبز) – پطرس – اندریاس – یعقوب پسر حلفا – برتولما هستند.
داوینچی این نگاره را برای فرمانروای حامی خود یعنی دوک لودوویچو اسفورتزا کشید. این نقاشی حدود ۳سال طول کشید.
این نقاشی در جریان بمباران اوت ۱۹۴۳ آمریکایی‌ها در آستانه تخریب کامل بود که این اتفاق آخرین فصل از کتاب بدشانسی‌های “شام آخر” است. رمان نویس معروف، آلدوس هاکسلی این اثر را “غمگین‌ترین اثر هنری دنیاً نامید. بعد از صرف هزینه و وقت بسیار و تلاش متخصصین، بعد از مدت‌ها بالاخره شاهکار لئوناردو داوینچی بدون داربست و عاری از هرگونه گرد و غبار و آلودگی قابل رویت بود. حتی با وجود دقت فوق‌العاده داوینچی در ترسیم و نامگذاری حواریون در طرح اولیه این اثر، در نقاشی نهایی چند چهره وجود دارد که در مورد هویت آنها تردید وجود دارد. اما بی شک چهره کوچک و تیره‌ای که دست به سمت نان دراز کرده است یهوداست.[۲]
لئوناردو داوینچی، از فن ژرفا نمایی (پرسپکتیو) به منظور جلب توجه بیننده به چهره مسیح در این نقاشی استفاده کرد.
